Bí thư TP HCM Nguyễn Thiện Nhân cho rằng yêu cầu tăng năng suất lao động là cấp thiết nhưng không thể nóng vội.
Thách thức năng suất lao động Việt còn thấp vì sao và đâu là giải pháp là nội dung được Bí thư Thành uỷ TP HCM Nguyễn Thiện Nhân nêu ra tại nghị trường Quốc hội ngày 27/10.
Số liệu thống kê cho thấy năng suất lao động Việt Nam năm 2017 là 4.219 USD/lao động, năng suất của Thái Lan gấp Việt Nam 3 lần, Malaysia gấp 5 lần, Hàn Quốc gấp 17 lần, Singapore gấp 25 lần.
Bí thư TP HCM cho rằng hơn 30 năm đổi mới, năng suất lao động của Việt Nam vẫn chỉ bằng 1/3 của Thái Lan là quá thấp.
Ông dẫn một dự báo cho biết muốn năng suất lao động Việt Nam bằng Thái Lan (hiện nay đang gấp 3 lần) thì phải 5-7 năm nữa. Để năng suất lao động bằng Malaysia (hiện nay gấp 5 lần) cần 10-15 năm.
Tuy vậy, ông Nhân cho rằng bức xúc về vấn đề năng suất lao động của Việt Nam thấp là cần thiết nhưng cần phải đánh giá lại, tránh bức xúc chưa có cơ sở.
Bí thư TP HCM Nguyễn Thiện Nhân. Ảnh: Dân trí.
Làm giỏi không đồng nghĩa làm giàu
Theo ông, Việt Nam có sự tiến bộ rất đáng kể về năng suất lao động so với các nước USD. Năm 1975 khi GDP bình quân đầu người là 79 USD, năng suất lao động của Thái Lan gấp 5 lần, đến năm 2008 gấp 4 lần, năm 2017 gấp 3 lần. Nhật Bản có năng suất lao động gấp 50 lần Việt Nam, năm 2008 gấp 30 lần, đến năm 2017 chỉ còn gấp 18 lần. Như vậy, theo ông Nhân, khoảng cách thu hẹp liên tục trong điều kiện các nước khác cũng tăng năng suất lao động.
"Có thể tăng năng suất lao động nhanh hơn được không? Câu trả lời là có thể tăng nhanh hơn nhưng không thể nằm ngoài điều kiện của nền kinh tế và các quy luật kinh tế", ông Nhân đặt vấn đề.
Việt Nam lo lắng trước xu hướng năng suất lao động tăng nhưng vốn vẫn đóng vai trò chủ yếu. Lo lắng này có cơ sở khi vấn đề kéo dài suốt 30 năm qua. Tuy nhiên, ông Nhân cho rằng cần phải phân tích dựa trên 2 khái niệm năng suất kỹ thuật và năng suất kinh tế.
Năng suất lao động kỹ thuật phụ thuộc chính vào máy móc, trình độ kỹ thuật, chất lượng vật tư, trình độ lao động, quy trình trả lương. Tuy nhiên,công nghiệp nếu chỉ đảm bảo về năng suất kỹ thuật mà công có độ phủ cả ở khâu thiết kế và tiêu thụ sẽ không thể có hiệu quả kinh tế cao, năng suất kinh tế vẫn thấp.
Một ví dụ khác, năng suất và sản lượng cà phê của Việt Nam đứng nhất nhì thế giới nhưng thu nhập từ cây cà phê không cao.
Trong nông nghiệp, hộ nông dân cá thể có thể là người sản xuất giỏi nhưng không thể là hộ kinh doanh giỏi do không biết dự áo nhu cầu thị trường, tiêu thụ sản phẩm.
"Như vậy yếu tố năng suất lao động kỹ thuật cao không tự đảm bảo năng suất lao động kinh tế cao", ông Nhân nhận định.
8 giải pháp tăng năng suất lao động
Theo đó, ông Nhân cho rằng để bài toán năng suất lao động Việt Nam cần quan tâm 8 nhóm yếu tố chi phối.
Đầu tiên, cần nâng cao trình độ công nghệ của sản suất. Trong đó có yếu tố tương quan rất quan trọng, đó là năng suất lao động của mỗi quốc gia tỷ lệ thuận với vốn/lao động. Nói cách khác, đầu tư xã hội trên mỗi lao động bao nhiêu, năng suất sẽ tương ứng.
Ông Nhân đặt vấn đề tăng năng suất lao động phải tăng đầu tư, tuy nhiên, cần phải xác định rõ đầu tư vào đâu, đầu tư như thế nào.
"Chúng ta không thể nóng vội khi đầu tư của Việt Nam thấp hơn các nước", ông Nhân nhận định. Hiện nay, suất đầu tư trên mỗi lao động của Thái Lan gấp 3 lần của Việt Nam, Nhật Bản đầu tư gấp 13 lần.
Thứ hai, theo ông Nhân phải xác định mô hình sản xuất phù hợp. Thứ ba phải đồng bộ 3 khâu, thiết kế, sản xuất, tiêu thụ. Thứ tư, thị trường tín dụng phải đủ mạnh, hiệu quả cho các loại hình doanh nghiệp, phục vụ nhu cầu tăng vốn. Thứ năm, quan tâm đến cả thị trường trong và ngoài nước, kích cầu trong nước. Thứ sáu, nâng cao trình độ người lao động. Thứ bảy, đầu tư cho nghiên cứu khoa học công nghệ xứng đáng.
Cuối cùng, Bí thư TP HCM cho rằng phải nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Một thống kê cho thấy không cần tăng đầu tư, chỉ cần chính quyền minh bạch hơn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp có thể tăng GDP thêm 0,5-1,5%.
Theo NDH